Kryzys republiki rzymskiej w II i I wieku p.n.e. miał swoje źródło w konfliktach wewnętrznych: powstaniu niewolników, reformie rolnej Grakchów, wojnie ze sprzymierzeńcami italskimi, a także sporze między plebejuszami i patrycjuszami. Jego kulminacją była wojna domowa między Mariuszem i Sullą. Jednocześnie nie ustawałyzagrożenia ze strony wrogów zewnętrznych. Wciąż zaciekły opór stawiali Galowie, z którymi walczył Juliusz Cezar, będący w stanie narzucić władzę swoim przeciwnikom politycznym nawet kosztem rozwiązania republiki.